22 marca 2000 roku Rada Powiatu w Częstochowie ustanowiła herb i flagę powiatu częstochowskiego i określiła zasady ich eksponowania.
Herb powiatu powinien być umieszczony w sali obrad Rady Powiatu i na budynkach powiatowej administracji zespolonej. Herb może być umieszczany na urzędowych pieczęciach, może także zdobić blankiety korespondencyjne i druki okolicznościowe. Może być eksponowany z okazji uroczystości w miejscu ich odbywania, jednak wyłącznie za zgodą Zarządu Powiatu.
Flagę powiatu częstochowskiego należy wywieszać na budynkach
administracji powiatowej dla uczczenia uroczystości państwowych i
samorządowych oraz w czasie oficjalnych wizyt na terenie powiatu
przedstawicieli najwyższych władz państwowych i oficjalnych delegacji
zagranicznych. Flagę można wywieszać na budynkach administracji
powiatowej i w innych miejscach wyłącznie za zgodą Zarządu Powiatu.
Jeśli flaga powiatu znajduje się obok flagi państwowej, to musi być
umieszczana na niższym maszcie (poziomie), zawsze z prawej strony.
Komentarz heraldyczny doktora Marcelego
Antoniewicza, autora herbu, historyka Akademii im. J. Długosza w
Częstochowie, członka Polskiego Towarzystwa Heraldycznego:
Herb powiatu częstochowskiego nawiązuje do tradycji
historycznych i heraldycznych regionu, czerpiąc zeń motywy symboliczne
godła oraz barw. Ziemie zespolone współcześnie w granicach powiatu
częstochowskiego, w zasadniczym swym zrębie, od zarania należały do
historycznej Małopolski - do ziemi krakowskiej, później województwa
krakowskiego. W zdecydowanej większości były to ziemie należące do
domeny królewskiej, zorganizowanej na tym terenie w tzw. starostwa
niegrodowe: lelowskie i olsztyńskie. Cały ten obszar od końca XIV wieku,
aż do rozbiorów, wchodził w skład powiatu lelowskiego, którego ziemie
stanowiły trzon współczesnego powiatu częstochowskiego.
Występująca w herbie powiatu wieża obronna nawiązuje do
architektury warownej "orlich gniazd", czyli do zamków królewskich
wzniesionych za Kazimierza Wielkiego. Jest to zarazem nawiązanie do
historycznej heraldyki miast znajdujących się na terenie powiatu:
powiatowego niegdyś Lelowa (lokowanego za Kazimierza Wielkiego),
Przyrowa (także zawdzięczającemu prawa miejskie temu wybitnemu królowi),
Koniecpola i Częstochowy, siedziby władz powiatowych od XIX stulecia.
Wieża obronna, w formie sugerującej budowlę z białych ciosów kamiennych,
w naturalny sposób nawiązuje do architektury zamków i strażnic
warownych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w tym do powszechnie
znanego zamku w Olsztynie. Posadowiony na wieży orzeł w koronie
nawiązuje do heraldyki królewskiej, przypominając specyfikę historyczną
tych ziem, strzeżonych przez zamki królewskie, do których nieprzypadkowo
przylgnęło określenie "orlich gniazd". Orzeł zarazem nawiązuje do
historycznego herbu ziemi krakowskiej, przypominając małopolski rodowód
ziem nad górną Wartą i Pilicą, leżących przez wieki w powiecie
lelowskim. Forma orła celowo więc stara się przypominać godło herbu
ziemi krakowskiej i stołecznego niegdyś województwa krakowskiego.
Lilia heraldyczna w prześwicie bramy symbolizuje szczególną
obecność w tym miejscu Matki Bożej i jest nawiązaniem do Cudownego
Obrazu Częstochowskiej Madonny. Lilia bowiem to nie tylko powszechnie
przyjęty w symbolice chrześcijańskiej znak Bogarodzicy, ale również
motyw heraldyczny zdobiący płaszcz Matki Boskiej Częstochowskiej,
rezydującej na Jasnej Górze Królowej Korony Polskiej. Umieszczenie znaku
lilii w bramie wieży obronnej ma oznaczać szczególną obronę regionu
przez Panią Jasnogórską - a zarazem ochronę, jaką ta ziemia dawała i
daje Sanktuarium Jasnogórskiemu.
Barwy heraldyczne w herbie powiatu przyjęte zostały z
tradycji herbowej historycznego województwa krakowskiego i większości
historycznych miast regionu (Lelowa, Przyrowa, Olsztyna, Koniecpola) -
odcinając się tym samym od tradycji barw górnośląskich, zawartej w
herbie miasta Częstochowy.